Rusya-Gürcistan ilişkileri XI. Yüzyılda, Giorgi Mtacmindeli’nin Kiev Peçerski Manastırına Rahip olarak Anton’u görevlendirmesi ile başlamıştır.
Rusya-Gürcistan ilişkileri XI. Yüzyılda, Giorgi Mtacmindeli’nin Kiev Peçerski Manastırına Rahip olarak Anton’u görevlendirmesi ile başlamıştır. Daha sonra Gürcü ustalar Yunanlılarla birlikte Kiev’deki Aya Sofya Manastırının inşasında en büyük paya sahiptir. Ancak XI. Yüzyılda Rusya veya Rus, sadece Kiev ve çevresini ifade ediyordu. Yine bugünkü Rusya topraklarında Moğol Kabileleri yaşıyordu.
XII. Yüzyılda Gürcistan yeryüzündeki en güçlü devlet konumunda idi. Müslüman ülkelerin yöneticileri Gürcistan Krallarını; en büyük kral, ülke ve devletlerin haşmetlisi, İsa’nın koruyucusu, güçlü keisar (sezar), haçın en büyük koruyucusu, İsa Mesih’in baş tacı, gözbebeği, Gürcü, Abkhaz (Abhaz), Şeki, Alan ve Rus Krallar Kralı olarak adlandırıyordu. Gürcistan ordusu komutanlığını (yani Amirspasalari) da buna uygun olarak fatih, Abkhaz ve Şeki pehlivanları, Ermenistan ve Rum beylerbeyi, Alan ve Rus Ordularının Komutanı olarak isimlendiriyorlardı.
XII.-XIII. Yüzyıllarda Avrupa ve Asya’nın büyük ülkeleri, Rusya ve Hazar Devletini yani bugünkü Rusya topraklarını Gürcistan vasalı bölgeler olarak adlandırıyorlardı.
XIV.-XV. Yüzyıllarda Gürcistan gücünü kaybetti. Bizans İmparatorluğu da yıkıldı ve Rusya yayılmaya başladı. Patrik Aziz Kirion’un ifadesine göre Rusya’nın politik yayılmacılığı Ortodoks doğunun yani Gürcistan ve Bizans’ın yıkılmasının neticesidir.
XIII.-XVII. Yüzyıllarda Rusya Gürcistan ilişkileri son derece kesintili-parçalı olup süreklilik arz etmiyordu. İran Şahı Şah Abbas 1614-1617 yıllarında Gürcistan’ı tahrip ediyor, buna paralel olarak İsveç, Polonya ve Kırım Tatarlarının baskısı altındaki Moskova yönetimine para desteğinde bulunuyordu. 1609 yılında Taşiskari’de Gürcüler karşısında perişan olan Kırım Tatarları, aynı dönemde Moskova’yı kalıcı olarak haraca bağlamışlardı.
1682 yılında Moskova tahtına Çar I. Petro oturdu. Kimi bilim adamlarının görüşüne göre Rus Çarı I. Petro Gürcü Prensi Erekle Bagrationi’nin gayrimeşru çocuğu idi. I. Petro Moskova’yı bir Rus İmparatorluğu haline getirdi.
1722 yılında I. Petro İran hâkimiyetinde olan Hazar kıyılarındaki Vilayetleri ele geçirmeye karar verdi. Bu iş için Kartli Kralı VI. Vakhtang’dan destek istedi. Gence’de görüşmek istediğini söyledi. VI. Vakhtang 40.000 askeri ile Gence’de kamp kurdu. Fakat Rus Çarı I. Petro, Vakhtang’ın arkasından Osmanlı İmparatorluğu ile anlaştı. Azerbaycan’ın Hazar kıyıları karşılığında Gürcistan’ı Osmanlılara bırakarak geri döndü. I. Petro’ya güvenmesi Gürcistan’a çok pahalıya mal oldu. Lekler, Kakhetililer, Meskhiler ve Osmanlılar Vakhtang Gence’de iken Tiflis’i tahrip ettiler. Kartli bölgesini taciz-terörize ettiler ve Gürcistan Kralı VI. Vakhtang 1200 seçkin Gürcü ile birlikte Rusya’ya kaçtı. Doğu Gürcistan’da neredeyse 20 yıl boyunca Krallık lağvoldu.
1768-1774 yılları arasında Rusya ve Osmanlı Devleti savaş halinde idi. Ruslar Gürcü Kralı Erekle’den Osmalılara karşı yardım istediler. Fakat Atskuri de Rus birliklerinin Komutanı olan General Totleben Erekle’yi yalnız bıraktı. Gürcüler yine Aspinza’da da Osmanlılara karşı yalnız başına kaldıklarında Totleben ve Ruslar Tiflis’i ele geçirmeye ve Kartli-Kakheti’yi işgal etmeye çalışıyorlardı. Bu kez Erekle Osmanlıları da yendi, Rusları da kovdu. Fakat 1742 yılı geldiğinde; Osmanlı İmparatorluğu Erekle’nin Batı Gürcistan’da da egemenliğini tanıdı ve Gürcistan ile bir anlaşma yaptı. Anlaşmaya göre Erekle bundan böyle Rusların Kafkas dağlarının güneyine inmesine engel olacaktı. Bu durum Rusları endişelendirdi. Ruslar Poteomkin liderliğinde ajanlık ve ihanet planlarını yürürlüğe koydular. Hain beyleri Erekle ile karşı karşıya getirdiler. Taht peşindeki amca çocuklarını Erekle’nin karşısına çıkardılar. Gerçekten meşru olmayan bir şekilde kral olan Erekle tahtını kaybetmekten korkarak sonunda da Rusya ile Giorgievski Anlaşmasını yapmak zorunda bırakıldı. Anlaşmadan dört yıl sonra 1787 yılında Rusya ile Osmanlı Devleti arasında tekrar savaş çıktı ve Ruslar, Gürcistan’ı Osmanlılar karşısında yine yalnız bırakarak Kafkasya’yı terk ettiler.
1801 yılında Ruslar, Gürcistan’da Erekle’nin varislerinin iç mücadelesinden, taht kavgasından faydalanmasını bildiler. Kartli-Kakheti’de Krallığı lağvettiler. Kadınları ve çocukları tutsak etmeye, ibadethaneleri yıkmaya, soyguna, ülkede dehşet saçmaya başladılar. 1809 yılında Mtiuleti’liler, 1810 yılında İmereti’liler, 1812-1813 yılında Kakheti’liler, 1819-1820 yıllarında İmereti’liler ve Guria’lılar, 1841 yılında yine Gurialılar, 1856 yılında Megreller ayaklanma ile karşılık verdiler. Maalesef Gürcüler bu ayaklanmaların hiç birinden sonuç almayı, kendi güçleri ile Rusları kovmayı başaramadı.
Ruslar Gürcü kilisesinin bağımsızlığını da lağvettiler. 1850-1870 yılları arasında bir milyondan fazla Kafkasyalıyı yurtlarından sürdüler. Rus ajanları İlia Çavçavadze ve Patrik Aziz Kirion’u öldürdüler. Ancak 1917 yılında Rus İmparatorluğu yıkıldı ve 26 Mayıs 1918 yılında Bağımsız Gürcistan Devleti ilan edildi. 1918-1920 yılları arasında General Mazniaşvili komutasındaki Gürcü ordusu Rus ordusunu iki defa yenilgiye uğrattı. Bunlardan ilki Soçi’de ikincisi de Azerbaycan’da gerçekleşti. Jordania hükümetinin kurallar gereği ve VI. Vakhtang ve II. Erekle dönemindeki birçok kötü tecrübeyi göz önünde bulundurarak Ruslara güvenmemesi gerekirdi. Fakat maalesef Gürcü siyasetçiler Ruslara bir kez daha güvendiler. Bunun sonucunda son Gürcü devletini de bitirmiş oldular; 7 Mayıs 1920 tarihinde Rusya ve Gürcistan arasında yapılan anlaşmaya göre Gürcistan Sovyet Rusya ve Batılı devletler arasında tarafsız kaldı. Gürcistan, Rusya’nın yönlendirmesi ile İngiltere ve Fransa’nın askeri ortaklık tekliflerine de olumsuz cevap verdi. Neticede 1921 trajedisi (Sovyetler tarafından işgal edildi) ve 70 yıl boyunca Bolşevik Rusya’nın boyunduruğu altındaki esaret bunun sonucu idi. Bunun sonucunda Gürcü aydınlarının, aristokrasisinin, din adamlarının neredeyse tamamı imha edildi ve 400.000 genç Gürcü de yani neredeyse dönemin her üç Gürcü erkeğinden biri II. Dünya savaşında öldü.
1722 yılından 2008 yılına kadar Rusya ile politik ortaklık Gürcistan için ulusal felaketle eşdeğer olmuştur.
Sitemizde yer alan Gürcistan Video Ansiklopedisine ait aynı isimli videonun metnidir.
Copyright © 2023 Gurcu.org
